Eski Ahit

Eski Antlaşma Nedir?

Eski Antlaşma, Kutsal Kitap’ın ilk büyük bölümüdür ve toplamda 39 kitaptan oluşur. Bu kitaplar, Tanrı’nın evreni yaratmasından başlayarak insanlıkla kurduğu ilişkileri, İsrail halkının tarihini, Tanrı’nın bu halka verdiği yasaları ve Mesih’in gelişine dair birçok peygamberliği içerir.

Tanrı'nın insanlıkla olan kurtuluş planının temelleri Eski Antlaşma'da atılmıştır. İsa Mesih’in gelişiyle birlikte açıklık kazanan bu plan, aslında en başından beri Tanrı'nın tasarısında yer alıyordu. Bu nedenle Eski Antlaşma, yalnızca geçmişi anlatan tarihi bir belge değil, aynı zamanda bugünümüz ve sonsuzluğumuz için ruhsal bir hazinedir.

Eski Antlaşma’nın Bölümleri

1. Yasa Kitapları (Tevrat / Pentatök)

(Yaratılış, Çıkış, Levililer, Sayılar, Yasa’nın Tekrarı)

Bu beş kitap, Musa aracılığıyla Tanrı tarafından verilmiştir ve Eski Antlaşma'nın temellerini oluşturur. Tanrı'nın kim olduğunu, insanla ilişkisini ve halkı için belirlediği kutsal yaşamı açıklar.

• Yaratılış (Genesis): Evrenin yaratılışı, insanın günaha düşüşü, Tanrı’nın İbrahim’le yaptığı antlaşma ve ataların hikâyeleri.
  
  

• Çıkış (Exodus): İsrail halkının Mısır’daki esaretten kurtuluşu, Tanrı’nın Musa’ya verdiği Yasa ve Tapınak sistemi.
  
  

• Levililer (Leviticus): Kutsallık, tapınma, kurban sistemleri ve kâhinlik düzeni.
  
  

• Sayılar (Numbers): Halkın çölde geçirdiği yıllar, itaatsizlikleri ve Tanrı’nın sabrı.
  
  

• Yasa’nın Tekrarı (Deuteronomy): Musa'nın ölmeden önce halkına yaptığı çağrı; Tanrı’ya sadakat ve Yasa’nın yenilenmesi.
  
  

2. Tarihsel Kitaplar

(Yeşu, Hakimler, Rut, 1-2 Samuel, 1-2 Krallar, 1-2 Tarihler, Ezra, Nehemya, Ester)

Bu kitaplar, İsrail halkının vaat edilen topraklara girişinden başlayarak krallık dönemine, sürgüne ve sürgünden dönüşe kadar olan süreci tarihsel bir şekilde anlatır.

• Yeşu: Kenan diyarının fethi ve Tanrı’nın vaatlerinin yerine gelişi.
  
  

• Hakimler: Halkın Tanrı’dan uzaklaştığı dönemlerde gönderilen kurtarıcı liderler.
  
  

• Rut: Sadakat, lütuf ve Mesih’in soyu için hazırlanan ilahi planın parçası.
  
  

• 1-2 Samuel: İsrail’in krallık sistemine geçişi; Saul ve Davut’un yaşamı.
  
  

• 1-2 Krallar: İsrail ve Yahuda krallıklarının tarihi; putperestlik ve sürgüne giden süreç.
  
  

• 1-2 Tarihler: Ruhsal açıdan krallık tarihinin özeti; tapınma ve sadakatin vurgusu.
  
  

• Ezra & Nehemya: Babil sürgününden dönüş, tapınağın ve Yeruşalim surlarının yeniden inşası.
  
  

• Ester: Tanrı’nın adının geçmediği ama halkını görünmeyen eliyle koruduğu güçlü bir anlatı.
  
  

3. Şiirsel ve Hikmet Kitapları

(Eyüp, Mezmurlar, Süleyman’ın Özdeyişleri, Vaiz, Ezgiler Ezgisi)

Bu kitaplar, insanın Tanrı’yla olan kişisel ilişkisini, yaşamın anlamını, bilgelik yollarını ve duygusal derinlikleri işler.

• Eyüp: Acı çeken bir imanlının Tanrı’yla yüzleşmesi ve sonunda gelen ilahi yanıt.
  
  

• Mezmurlar: Dua, tapınma, sevinç ve sıkıntı anlarında Tanrı’ya yönelen ilahiler.
  
  

• Süleyman’ın Özdeyişleri: Günlük yaşam için Tanrı’dan gelen bilgelik.
  
  

• Vaiz: Yaşamın geçiciliği içinde Tanrı merkezli bir hayatın anlamı.
  
  

• Ezgiler Ezgisi: Sevgi ve sadakatin şiirsel ifadesi; Tanrı’nın halkına olan sevgisini de yansıtır.
  
  

4. Peygamberlik Kitapları

Peygamberlik kitapları, Tanrı’nın halkına doğrudan mesaj ilettiği metinlerdir. Bu mesajlar çoğunlukla çağdaş olaylara Tanrı’nın bakış açısını sunduğu gibi, geleceğe dair peygamberlikleri de içerir. Bu kitaplar uzun ve kısa peygamberlik yazıları olarak iki grupta ele alınır — bu sadece metinlerin hacmiyle ilgilidir, içeriklerin önemiyle değil.

Uzun Peygamberlik Yazıları

(Yeşaya, Yeremya, Ağıtlar, Hezekiel, Daniel)

• Yeşaya: Kutsallık, yargı ve kurtuluş peygamberi. Mesih’in gelişine dair birçok açık peygamberlik içerir.
  
  

• Yeremya: Halkın tövbesizliği karşısında Tanrı’nın uyarısı ve yeni antlaşma vaadi.
  
  

• Ağıtlar: Yeruşalim’in yıkımı üzerine yazılmış yas dolu ilahiler.
  
  

• Hezekiel: Sürgündeki halka verilen görüm ve umudu taşıyan güçlü bir mesaj.
  
  

• Daniel: Tanrı’nın egemenliği ve geleceğe dair vizyonlar. Sürgünde sadakat örneği.
  
  

Kısa Peygamberlik Yazıları

(Hoşea – Malaki arasında yer alan 12 kitap)

• Hoşea: Tanrı’nın sadık sevgisi ve halkının ruhsal sadakatsizliği.
  
  

• Yoel: Tanrı’nın gününe hazırlık ve Ruh’un döküleceği vaat.
  
  

• Amos: Adaletin önemi, dini ikiyüzlülüğe karşı ilahi uyarı.
  
  

• Obadya: Edom’a karşı yargı ve Tanrı’nın adil hükümdarlığı.
  
  

• Yunus: Tanrı’nın merhameti sadece İsrail’e değil, tüm uluslara yöneliktir.
  
  

• Mika: Mesih’in Beytlehem’de doğacağına dair bildiri; adalet, merhamet ve sadakat çağrısı.
  
  

• Nahum: Ninova’nın yıkılışı ve Tanrı’nın yargısı.
  
  

• Habakkuk: Tanrı’ya sorular ve sonunda gelen imanla teslimiyet.
  
  

• Sefanya: Tanrı’nın günü, yargı ve kalan halk için umut.
  
  

• Hagay: Tapınağın yeniden inşasına teşvik.
  
  

• Zekeriya: Mesih hakkında derin ve sembolik peygamberlikler.
  
  

• Malaki: Ruhsal canlanma çağrısı ve Rab’bin gelişine hazırlık.
  
  

Neden Eski Antlaşma’yı Okumalıyız?

Eski Antlaşma, Tanrı’nın yüreğini, adaletini, merhametini ve sadakatini derinlemesine gösterir. Aynı zamanda İsa Mesih’in kim olduğunu ve neden geldiğini daha iyi anlamamız için sağlam bir temel oluşturur. İsa, bu yazıların kendisinden söz ettiğini bizzat söylemiştir (Luka 24:27, 44).

“Kutsal Yazılar’ı araştırıyorsunuz. Çünkü bunlarda sonsuz yaşamınız olduğunu sanıyorsunuz. Oysa bu Yazılar benim hakkımda tanıklık ediyor.”
(Yuhanna 5:39)